Πληθωρισμός εκτός προβλέψεων

Οι περισσότεροι διεθνείς αναλυτές, οικονομολόγοι, ειδικοί σύμβουλοι ανά τον κόσμο, δε περίμεναν με βάση τις αρχικές προβλέψεις τους ότι ο πληθωρισμός θα έχει τόση διάρκεια, σφοδρότητα και άμεσο κίνδυνο ο ρυθμός του να αυξηθεί περισσότερο, παρασύροντας τις τιμές περαιτέρω, εμποδίζοντας την πολυπόθητη ανάπτυξη που περίμεναν όλοι μετά από δύο χρόνια πανδημίας και συρρίκνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Οι προβλέψεις των ειδικών περίμεναν σταθεροποίηση και σταδιακή μείωση των τιμών. Τί έγινε λοιπόν και το ξέφρενο ράλι ενός ιστορικού πληθωρισμού δεκαετιών συνεχίζεται;

Η διαρκής άνοδος του πληθωρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, φτάνοντας μεσοσταθμικά περίπου 9%, έχει να συμβεί από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Το κόστος είναι ήδη πολύ μεγάλο στις εθνικές οικονομίες και τις παγκόσμιες αγορές. Παρατηρούμε πως οι κεντρικές τράπεζες είναι πια αποφασισμένες να αυξήσουν τα επιτόκια, μετά από χρόνια χαλαρής νομισματικής πολιτικής. Στη γηραιά ήπειρο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σταμάτησε τις αγορές ομολόγων με ότι αυτό συνεπάγεται για τις χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος όπως η Ελλάδα.

Με τις παγκόσμιες εξελίξεις να είναι καταιγιστικές, τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται, την αναζωπύρωση της πανδημίας με νέες μεταλλάξεις, δεν είναι κρυφό μυστικό ότι μια νέα παγκόσμια ύφεση που θα ξεκινήσει πιθανολογώντας στα τέλη του φθινοπώρου, είναι ίσως αναπόφευκτη. Αυτές τις μέρες η Ευρώπη συνταράσσεται από μια νέα πολιτική κρίση στην Ιταλία με τη παραίτηση Ντράγκι και το πιθανό οριστικό κλείσιμο του αγωγού Nord Stream κάτι που θα επιφέρει ενεργειακό χειμώνα στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρώπης με πρώτη τη Γερμανία.

Κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει ότι μια αλυσίδα -φαινομενικά ανεξάρτητων- παγκόσμιων γεγονότων που τροφοδοτούν το πληθωρισμό, την αστάθεια, την επερχόμενη ύφεση, θα συνέβαιναν σε χρονική συνέχεια και ταυτόχρονα. Η παγκοσμιοποίηση μέσω του εμπορίου, η εφοδιαστική αλυσίδα, επιταχύνει ή επιβραδύνει τις οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις.Οι κυβερνητικές πολιτικές προσπαθούν να ακολουθήσουν και να αντιμετωπίσουν, το ένα σοκ μετά το άλλο, εξαντλώντας σιγά σιγά τους προϋπολογισμούς και τα όποια σχέδιά τους για δημοσιονομική πειθαρχία.

Ο πολίτης δέχεται καθημερινά τη πίεση του πληθωρισμού στο πορτοφόλι του. Η πληθωριστική πίεση δεν αναγνωρίζει οικονομικές και κοινωνικές τάξεις, αφού η αγοραστική δύναμη εξαϋλώνεται ενώ τα αυξημένα επιχειρηματικά και εταιρικά κόστη καταπίνουν τα περιθώρια κέρδους. Οι οικονομικοί δείκτες λένε μια δυσάρεστη αλήθεια. Θα είναι δύσκολο οι τιμές να επιστρέψουν στα επίπεδα προ-πανδημίας. Είναι γεγονός ότι σε διάφορες χώρες τα εργατικά συνδικάτα κινούνται δυναμικά ζητώντας την αύξηση των μισθών τους για να ανταπεξέλθουν στο αυξημένο κόστος ζωής, ενέργειας, τροφίμων. 

Βρισκόμαστε πέρα από το σημείο στο οποίο θα μπορούσε να επέλθει μια εξισορρόπηση στις παγκόσμιες αγορές. Πολλές χώρες και ειδικά οι οικονομικά αδύναμες, θα βιώσουν επισιτιστική κρίση, ενεργειακή, και κατ’ επέκταση πολιτική (βλέπε Σρι Λάνκα). Ο πληθωρισμός έχει εντρυφήσει στη μαζική ψυχολογία, αφού τόσο η πλευρά όσο και η ζήτηση κινούνται πληθωριστικά. Όσο πιο γρήγορα σχεδιάσουμε έκτακτα μέτρα αντιμετώπισης των τωρινών και επερχόμενων κρίσεων, τόσο λιγότερο επώδυνη θα είναι η οικονομική ύφεση που πλησιάζει. Ας αφήσουμε τις προβλέψεις και ας ασχοληθούμε με τις πολιτικές αντιμετώπισης όπως το “σφίξιμο” της νομισματικής πολιτικής. Το ανέβασμα των επιτοκίων, ίσως βοηθήσει προσωρινά στον εκτροχιασμό του πληθωρισμού. Η μετάβαση στις εναλλακτικές, πράσινες και ανανεώσιμες μορφές ενέργειας σε μαζική κλίμακα, είναι επιβεβλημένη.

Οι ψυχολογικές προσδοκίες των πολιτών όσο και των εταιρειών για μελλοντική μείωση των τιμών, θα χαθούν. Αρκετοί λιανέμποροι, εισαγωγείς, στοκάρουν προϊόντα πριν οι τιμές ανέβουν κι άλλο και προκειμένου να ανταποκριθούν στην αυξημένη παγκόσμια ζήτηση που εμφανίστηκε μετά το άνοιγμα της κοινωνίας από τη καραντίνα και τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι οικονομικοί δείκτες παρουσιάζουν μια πληθωριστική εικόνα που θα μείνει για αρκετό διάστημα μαζί μας. Προσδεθείτε.

-Ευστάθιος Κάσσιος

Συγγραφέας, Οικονομολόγος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων

https://twitter.com/stathiskassios